Praten over de dood? Tja, dat doen we liever niet. Maar de dood leeft wel degelijk. Zegt ten minste Marianne van Bennekom (56). Is zij bij een feestje, dan zijn andere gasten vaak razend nieuwsgierig en willen ze van alles weten. Van Bennekom is uitvaartbegeleider. Of beter: gids bij verlies. Met haar bedrijf Purper uitvaartzorg begeleidt zij nabestaanden en mensen die terminaal ziek zijn, en regelt ze de hele uitvaart. Want hulp kunnen mensen onder dergelijke omstandigheden heel goed gebruiken. Van Bennekom vertelt hoe zij in Almere de dood een gezicht geeft.
‘Elke uitvaartondernemer werkt vanuit het hart,’ zegt Marianne van Bennekom. ‘Kan niet anders. Ik ook. Maar wél op mijn eigen wijze. Ik heb niet geïnvesteerd in een gebouw, heb dus nauwelijks overheadkosten. Als zelfstandige ben ik onafhankelijk en flexibel. Ik maak rouwkaarten gericht op de betrokken persoon, regel lievelingsbloemen en catering. Als mensen dat willen, smeer ik zelf broodjes of kook ik soep. Ik heb geen vaste lijntjes, maar wel een netwerk met leveranciers, met wie het prettig werken is. Ik breng geen vage opslagen in rekening, maar hanteer een transparant aannametarief. Ik hoor weleens dat ik vanuit mijn intuïtie werk. Volgens mijn klanten voel ik aan, waar de behoeftes écht liggen en vertaal ik die naar een afscheid dat aansluit bij het karakter van de overledene en bij de wensen van de nabestaanden.
Ruimte voor onze wensen
‘Mijn bedrijf ontstond nadat mijn moeder overleed. In die periode was ik mij aan het oriënteren op ander werk. Ik wist dat ik iets met mensen wilde doen, maar wist niet precies wat. Door ma’s overlijden waren mijn zusje en ik behoorlijk in de war. We legden eigenlijk alles in handen van de uitvaartbegeleider en waren dus helemaal afhankelijk van de opties die hij ons voorlegde. Mijn moeder was coupeuse geweest en had in haar leven veel met stoffen gewerkt. Daarom wilden wij niet, dat zij in een kist begraven zou worden. Maar ja, de uitvaartbegeleider wilde per se een houten kist verkopen. Dus ging ze in een kist. We hebben desondanks mooi afscheid kunnen nemen. Maar het zette me aan het denken. Ik vond het raar dat er zo weinig ruimte was geweest voor onze wensen en ben op zoek gegaan. Ik wilde weten of en hoe het anders kon. En ik probeerde erachter te komen of er opleidingen waren op dat gebied.’
Het grote voordeel van een alternatief afscheid is, dat er meer tijd is. En dus ook rust
Onderliggende vragen
Een traditionele uitvaart verloopt volgens een vast stramien. De overledene wordt opgebaard in een centrale koeling, waarna de familie het lichaam nog één keer kan zien. Dan volgen de condoleance en de afscheidsdienst, met drie stukken muziek en drie sprekers. Na afloop koffie, thee en cake. Klaar. Marianne: ‘Veel nabestaanden voelen zich daar prettig bij; op de één of andere manier voelt het vertrouwd. Maar het kan ook anders. Daarom schuif ik altijd eerst aan bij de familie en luister ik aandachtig. Ik wil weten met wie ik te doen heb en wat ze belangrijk vinden. Ik stel onderliggende vragen. Als de familie geen kist wil, zoek ik uit waarom en bied ik alternatieven. Er zijn verschillende manieren om een overledene op te baren. Verder hoeft een afscheid niet per se bij een uitvaartcentrum plaats te vinden, of in Laren of Amersfoort. Almere heeft daar ook prachtige plekken voor.’
In het Luierpark staat een herinneringsboom, voor nabestaanden
Meer tijd, meer rust
‘Een voorbeeld van zo’n speciale plek,’ gaat Marianne verder, ‘is het grasveld voor het Buitencentrum op de Kemphaan. Daar kan ik een tent laten neerzetten. Afscheid nemen kan ook onder het afdak van de Stadsboerderij. Zolang ik ergens stoelen, geluid, beeld en catering kan regelen, is alles mogelijk.’ Een locatiehouder moet uiteraard wél open staan voor de aanwezigheid van een overledene, bijvoorbeeld in een kist. Is dat geen probleem, dan kunnen nabestaanden zelfs een afscheidsdienst houden in het favoriete restaurant van de overledene of bij zijn of haar sportclub. Marianne: ‘Het grote voordeel van zo’n afscheid is, dat er tijd is. En dus rust. Er zijn geen tijdsafspraken zoals in een crematorium. Vaak is zo’n uitvaart ook persoonlijker. Maar natuurlijk kan ik het ook persoonlijk maken in een crematorium. Dat zit ‘m namelijk in kleine dingen, zoals tekeningen op de kist of een zelfgemaakt bloemstuk.’
Ook per boot: vaarwel…
‘Het persoonlijke zit wat mij betreft vooral in de zorg ruim vóór en na de uitvaart. Ik ben één van de weinigen die vooraf vrijblijvend een wensengesprek aangaat. Ik wil graag dat mensen makkelijker over de dood praten. Zodra corona achter de rug is, ga ik inloopmomenten organiseren, zodat mensen bij een kopje koffie alvast vragen kunnen stellen. In het Luierpark in Almere Buiten heb ik een paarse Magnolia geplant. Een herinneringsboom, bedoeld voor nabestaanden. Zij kunnen er een herinnering inhangen en een moment voor zichzelf nemen. Daarnaast ben ik bezig met het ontwikkelen van een uitvaart per boot. Een letterlijke uitvaart dus. En ook dát kan in Almere.’
