Drinkwater, gezondheidszorg, sociale woningbouw: allemaal basisvoorzieningen die toegankelijk en betaalbaar zijn voor iedereen. Maar een basisvoorziening waar iedereen goed, verantwoord en betaalbaar kan komen eten, die schaft de pot nog niet. Gelukkig wordt eraan gewerkt.
In de Almeerse binnenstad kun je sinds kort aanschuiven in de Volkskantine. Je krijgt er een gezonde en duurzame maaltijd voor de prijs van een snackbarmaaltijd. De organisatie onderzoekt één jaar lang of hun wens – van eethuis naar basisvoorziening zonder winstoogmerk – werkelijkheid kan worden. Gewoon, door het te doen. De echte winst is voor de volksgezondheid en onze leefomgeving.
Wat je ook kiest en mixt, het eindresultaat is altijd een gezonde keuze
De ‘chefs’ van de Volkskantine
Floris Visser van Public Food, dat werkt aan een maatschappelijk voedselsysteem, nam het initiatief voor de Volkskantine. Hij werkt samen met Flevo Campus dat stedelijke voedselvraagstukken bestudeert. ‘Eten is in Nederland eigenlijk spotgoedkoop vergeleken met veel andere landen, ook groente en fruit. Maar het is de omgeving, die invloed heeft op de keuzes die je maakt: hoeveel verdien je, in welke wijk woon je, hoe is het voedselaanbod in je omgeving, heeft iemand je ooit leren koken, ervaar je stress en eet je een zak chips in één keer leeg? Factoren waar je niet altijd invloed op hebt. Voor sommige mensen is het makkelijker om een gezonde keuze te maken, maar niet iedereen heeft zomaar toegang tot gezond voedsel. Dat willen wij veranderen.’
Honger naar gezond
Lekker, verantwoord, laagdrempelig en doordacht. Zo zou je de keuze bij de Volkskantine ook kunnen noemen. ‘Je ziet bij ons vijftien gerechten in de vitrine, in plaats van een ingewikkeld menu waar je helemaal doorheen moet. Je kunt zelf een maaltijd samenstellen, en het leuke is dat alles in die vijftien gerechten op elkaar is afgestemd.’ Wat je ook kiest en mixt, het eindresultaat is altijd een gezonde keuze.
’We gebruiken alleen maar biologische ingrediënten, goede olie, volkoren granen. Het menu is een afspiegeling van alle keukens en culturen die inmiddels geworteld zijn in een stad als Almere. Van Europese gerechten als Shepherds Pie tot Midden-Oosterse gerechten als Mujadara. Onze kenmerken: het moet herkenbaar zijn en we gebruiken ingrediënten die je zelf ook makkelijk in de supermarkt kunt vinden. Mensen kunnen onze recepten ook thuis maken. Zo kunnen ze hun voedselvaardigheden trainen.’
Eten uit de buurt
‘Al ons eten is biologisch en plantaardig: volgens ons de kortste route naar een gezonde en duurzame toekomst. Je hoeft van ons echt niet vegan te gaan eten, maar het zou goed zijn als meer mensen af en toe al plantaardig eten. Ik was eerst wel bezorgd. Zouden mensen denken ‘Daar heb je weer zo’n hip tentje!’ Maar dat is niet gebeurd. We zitten ook niet in de één of andere hippe wijk, bij ons is er geen drempel. We kopen in bij een biologische groothandel, en er zijn gesprekken over het leveren van voedsel uit de directe Almeerse omgeving, bijvoorbeeld uit grote buurtmoestuinen of via de Coöperatie Stadslandbouw Oosterwold. In Almere is al veel aandacht voor anders eten, van lokale productie tot waanzinnig goede thuiskoks. In plaats van weer iets nieuws toe te voegen, is het interessant om te kijken naar samenwerking of elkaar versterken.’
Kleurrijke ingrediënten
‘We zitten in de binnenstad, dus er komt hier winkelend publiek eten en studenten. Maar ook veel mensen uit de omliggende wijken. Die komen vaak binnen met verhalen over hoe lastig het is om rond te komen, of alleenstaand te zijn. We zien veel mensen die in een kwetsbaardere positie zitten. Dat is ook een afspiegeling van wie we hopen dat er bij ons binnenkomt: we zijn geen noodvoorziening zoals de Voedselbank of een armoedebestrijdingsproject, maar willen een basisvoorziening worden voor iedereen, zonder stigma’s, net als een bibliotheek of een openbaar zwembad. Maar degene ‘achteraan’ proberen we wel als eerste te bereiken. Mensen met bijvoorbeeld gezondheidsproblemen die soms ook ontstaan door ongezonde voeding of overgewicht. Mensen op bijstandsniveau of met een baan, maar die amper rond kunnen komen. Kinderen die opgroeien in armoede.’
Andere manier van denken over eten
‘Wij onderzoeken dit jaar of we, in plaats van het standaard ‘verdienmodel’, met de Volkskantine een ‘bestaansmodel’ kunnen opzetten. Gezondheid en duurzaamheid zouden de basis zou moeten zijn van de samenleving. Voedsel moet niet als ‘gat in de markt’ worden gezien. Nu is gezond en duurzaam voedsel soms duurder dan eten bij een snackbar: bizar. Wat maatschappelijk gezien van hoge waarde is, zou juist laag in prijs moeten zijn. We hanteren nu de prijzen van een snackbarmaaltijd voor een gezonde, verantwoorde maaltijd. Uit onze omzet betalen we de inkoop en onze medewerkers. De volkskantine zit in het pand van FC de Toekomst en hoeft daardoor geen huur te betalen. Het zijn dus geen gesubsidieerde maaltijden, we ontvangen alleen een onderzoekssubsidie voor het project. We verzorgen inmiddels ook avondeten en lunches voor sommige Almeerse bedrijven. Die directeuren komen hier binnen en zeggen: ‘Ik wil graag dat mijn werknemers gezond eten krijgen, in plaats van dat ze naar de fastfoodketen lopen.’ Ook voor werkgevers is de vitaliteit van hun personeel steeds belangrijker. We zijn nu ook bezig om een cateringplan te maken.’
Écht voor iedereen
Maar ook een snackbarbedrag kan niet iedereen op tafel leggen. ‘We werken nu aan een pilot voor een maaltijd met de prijs van een aanschuifmaaltijd in een buurthuis, voor tussen de € 1 en € 2,50: minder dan de kostprijs van het eten. Het verschil zou uit gemeenschapsgeld betaald kunnen worden, via bijvoorbeeld de gemeente. In de tussentijd kijken we ook naar andere mogelijkheden, zoals ‘pay it forward’; dan kunnen mensen die hier komen een extra maaltijd kopen om weg te geven.’ Ook het opschalen naar andere wijken is een aandachtspunt bij de Volkskantine. ‘We onderzoeken hoe het eten er uit zou moeten zien, en hoe we verschillende doelgroepen kunnen bereiken.’
Mensen die hier komen, kunnen een extra maaltijd kopen om weg te geven
