Ali B – Zoveel te winnen, zoveel te doen

Een Amsterdams straatschoffie groeit uit tot één van de meest kleurrijke Almeerders: Ali B in een notendop. Groei gaat bij hem van nature, het zit in z’n bloed. In gesprek met Lifestye Almere onthult hij zijn bijzondere visie op de groei van zijn stad.

Ik ben ambitieus en vind ’t geweldig om geschiedenis te schrijven

Niet voor niets ontmoeten we Ali B in het hoogste gebouw van Almere, de WTC-toren. Hij komt met veel drukte en gebaar de ruimte binnen, omgeven door mensen die hij met ’t grootste gemak simultaan instrueert. De zakenman in hem praat bijna sneller dan de rapper, die we kennen. Het kost me wat moeite om er tussen te komen. Maar áls ik eenmaal Ali’s aandacht heb, is hij volledig en vriendelijk. 

Op papier een hopeloos geval

Je bent inmiddels succesvol genoeg voor een luxe villa in de duinen bij Bergen én een penthouse in hartje Amsterdam. Toch woon je nog steeds in Almere. Hoezo? ‘Dat heb ik mezelf lang geleden opgelegd,’ legt Ali uit. ‘Ik ben enorm ambitieus en vind ’t geweldig om geschiedenis te schrijven. Kijk naar Nederlandstalige rap: vóór mij draaide het enkel om Osdorp Posse, Extince en Brainpower. Daarna kwam ik en veroverde ik een tof aandeel in die business. Ik heb mijn eigen liedjes en kan nu een podium geven aan nieuwe artiesten, rap naar de TROS brengen met Ali B op Volle Toeren, of rappers de ruimte geven bij The Voice. En dat laatste is niet niks: wereldwijd nog nooit eerder gebeurd! Ik vind het leuk om daar een eigen bijdrage aan te leveren. Misschien vanuit het gevoel, dat ik zelf ooit afgeschreven was, en dat vervolgens heb overwonnen: een Marokkaanse jongen uit Amsterdam, kind van een alleenstaande moeder, turbulente jeugd, gokverslaafd, blowverslaafd … Kortom, op papier een hopeloos geval. Dat ik desondanks sta waar ik nu sta, wil ik eigenlijk ook met Almere voor elkaar zien te krijgen. Als mensen zeggen: ‘Almere, daar wil je nog niet dood gevonden worden’, dan denk ik: ‘Oh ja? Ik ga jullie het tegendeel bewijzen.’ Want weet je, Almere is in potentie zó veel waard. In Amsterdam kan je niks meer bouwen. In Almere heb je de ruimte om alles te maken, en elk gebouw te bedenken.’

Boven alles en iedereen uitstijgen

‘Daar is wel het één en ander voor nodig: zo moet de gemeente een heldere visie aan de dag leggen, en er iets speciaals van durven maken. Vooral het vinex-gehalte moet eruit. We hebben hier enorm veel groen, en als we bouwen, laten we dan dingen neerzetten die je in Amsterdam nergens vindt, zodat de vergelijking altijd mank gaat. Het is net als met de vraag wie er beter is: Messi of LeBron James? Who cares! De ene speelt leuk voetbal, de andere kan wel aardig met een basketbal overweg … Niet te vergelijken! Het heeft in mijn optiek geen zin om de concurrentie aan te gaan met Amsterdam, of met welk andere stad dan ook in Nederland. Wij moeten gewoon een andere ‘sport’ spelen. En zorgen dat we daarin boven alles en iedereen uitstijgen. En dat kan! We zijn nog heerlijk jong, hebben enorm veel ruimte, en worden niet belemmerd door allerlei erfgoed­beschermingen en dat soort zaken. Op een dag is dat ook helemaal vastgeroest in cultuur, maar hé: dan waren wij daar onderdeel van. Kijk, dát vind ik nou leuk.’

We laten zien dat alles mogelijk is, door dingen sneller en beter aan te pakken

Resultaat wordt overschat

Ali beseft dat de nabijheid van Amsterdam voor Almere tóch wel een sterk punt is: ‘Mensen vanuit de hele wereld komen graag naar Amsterdam. Tegelijk ligt Almere daar ver genoeg vandaan voor een eigen identiteit. Of eigenlijk: om die te creëren, want we zijn hier nog wél zoekende. Maar dat vind ik geen probleem, want creëren is fantastisch! Ik heb aardig wat bereikt in mijn leven, maar eerlijk gezegd vond ik juist de weg er naartoe heel spannend. Resultaat wordt overschat. Ik won met Ali B op Volle Toeren de Zilveren Televizier-Ster. En daar stond ik dus, met zo’n ster in mijn hand. En ik besefte dat het máken van dat programma, het bedenken van allerlei dingen eigenlijk oneindig veel leuker was. Dat gevoel heb ik ook bij Almere: er valt nog zoveel te winnen, zoveel te bereiken, zoveel te doen. Ik vermoed dat men in andere steden vooral vasthoudt aan wat er is, en dat men nauwelijks verder kijkt. Almere heeft zoveel potentie. You lose it, if you don’t use it. We krijgen hier straks de Floriade en daarna moeten we gaan bouwen. We hebben het vermogen om daar iets neer te zetten, waar de rest van de wereld straks met open mond naar staat te kijken: ‘Moet je zien! Wat een bijzondere gebouwen, dingen en verhalen!’ Als je dat uit handen geeft aan partijen, die snel even een goedkoop gebouw neerzetten om daar zo veel mogelijk aan te verdienen, dan zet je die potentie buitenspel. En die moeten we inlossen, samen. Daar ligt het spanningsveld dat ik hier in Almere voel. Ik volg de ontwikkelingen op de voet en bemoei me er ook een beetje mee.’

We worden links en rechts ingehaald

De groeiambities van Almere liegen er niet om; die zijn aanzienlijk. Wat moeten we daarbij vooral in de gaten houden? Ali: ‘Groeien betekent meer mensen en meer mensen betekent meer gebouwen. Meer gebouwen betekent meer aanzien en meer invulling, wat betreft de functie van die gebouwen. De visie in dat verband moet vanuit het volk overgaan op de politici, die ‘m vervolgens moeten afdwingen bij de mensen die de gebouwen neer gaan zetten. In het vastgoed heerst in het algemeen een cultuur van ‘wie betaalt, die bepaalt’. Dat. Mag. Niet. Zo’n gebouw staat in míjn stad. Wij (Ali, ING en andere betrokken partijen, red.) zijn met de gemeente Almere in gesprek om in Almere Buiten zo’n honderdtachtig woningen neer te zetten: zestig voor senioren, zestig voor jongeren en zestig voor mensen daar tussenin. Om daar te mogen wonen, moeten ze eerst een contract tekenen. Daarin spreken ze af om met elkaar te gaan leven, samen verder te groeien, initiatieven met elkaar te ondernemen en de omgeving te helpen.’

Supervette dingen bedenken

‘We praten ook met het ROC. Kids moeten tijdens hun studie ervaring opdoen, in plaats van jarenlang te studeren om daarna pas te ervaren hoe het leven in elkaar steekt. Hoe tof is het om een gebouw te hebben dat toegankelijk is voor iedereen, waarin jong en oud samenleven en waarin ouderen meedoen tot hun laatste snik? Zulke initiatieven zijn een reactie op wat er speelt in de maatschappij. Ik denk dat daar veel meer van moet komen in Almere. Neem nou deze prachtige WTC-toren: waar zijn al die startups? Waar zijn de creatievelingen van Almere? Als klein land waren we altijd groot met ideeën. Nu worden we links en rechts ingehaald door andere landen. We moeten ons herpakken. Delft heeft het imago van een stad waar alle jongeren bij elkaar komen om nieuwe ideeën te bedenken en Eindhoven heeft zo z’n eigen studenten. Ik wil Almeerse studenten! Ik wil dat Almeerse creatievelingen de wereldproblemen gaan oplossen. Samen, hier in dit gebouw. Zoiets als prins Constantijn’s StartupDelta in Amsterdam. Een plek met allemaal briljante geesten die supervette dingen bedenken om het leven makkelijker te maken.’

Ik droom van een plek met allemaal briljante geesten die supervette dingen bedenken

Wij zijn nieuw. Wij zijn fris!

Ali ruimt in zijn dromen ook plek in voor een Almeers mediapark: ‘Weet je hoeveel mensen uit het medialandschap hier wonen? Wat nou als we hier een school neerzetten, waar mensen leren filmen of leren omgaan met audio? Als ze de apparatuur die ze nodig hebben delen met bedrijven die dat ook gebruiken. Als de mensen die daar studeren stage mogen lopen bij die bedrijven. Als we studio’s delen, content maken, en de artiesten van Almere eraan koppelen. Dat je weet: in Almere is één gebouw waar ze allemaal bij elkaar zitten, barstend van de creativiteit. Dát is het Almere waar ik van droom. Ik wil een stad die het lef heeft om groot te zijn. Niet het Almere dat zegt ‘we zijn net niet Amsterdam’, maar het Almere dat zegt ‘wij hebben iets dat Amsterdam nooit meer kan hebben.  Wij zijn nieuw. Wij zijn fris!’ Zoals kinderen zich van nature afzetten tegen hun ouders, zo moet Almere zich afzetten tegen steden als Utrecht en Amsterdam. Dát voel ik bij Almere. Als Almere altijd maar denkt van ‘Amsterdam daar gebeurt het allemaal, wij zijn het net niet’, dan wordt je het zusje of broertje van die artiest, dat zelf niks doet.’

Of de B ooit van Burgemeester zal zijn? Nee, denk ’t niet…

De toekomstige burgemeester Bouali…

Groeien brengt ook problemen als werkloosheid en criminaliteit met zich mee. ‘Als we die weten te tackelen, kan dat nog goed voor ons uitpakken. Slagen wij erin om dat soort problemen op te lossen, dan kunnen we toonaangevend zijn. Dan laten we zien hoe wij de uitdagingen van grote steden hebben opgelost en dan kunnen ze dat van ons afkijken. Dan zijn we niet meer de stad, waar je niet dood gevonden wilt worden, maar zijn we een stad die middenin het leven staat en die volop lééft. We laten zien dat alles mogelijk is, door dingen sneller en beter aan te pakken dan andere steden. Daarmee trek je andere mensen aan, die weer andere dingen inbrengen. En zo groeit Almere uit tot een echte een trendsetter.’ Horen we hier de toekomstige burgemeester Bouali? ‘Nee,’ zegt Ali resoluut. ‘Ik word nooit burgemeester, nooit politicus. Ik vermaak me prima in mijn huidige rol, de brugfunctie.’ 

Meerdere maskers om op te zetten

Wat kunnen jongeren van jou en jouw carrière leren? ‘Dat niet iedereen succesvol kan zijn in de muziek. Het podium voor succesvolle muzikanten is beperkt. Ze moeten niet op één paard wedden. De kans op succes in de muziek is klein. Vind je het leuk om muziek te maken? Doe het! En geniet er met volle teugen van. Dát is heel belangrijk.’ Over muziek gesproken: de contrasten in jouw teksten zijn enorm. Vaak gaat het over bitches, kechs en money. En dan ineens kom je met een ontroerend liedje over je opgroeiende kinderen. Heb jij meerdere maskers om op te zetten, of luisteren we naar een straatjochie dat nu een brave huisvader is? Ali kijkt gespeeld verontwaardigd: ‘Wanneer heb ik kech gezegd? Goed, één keer. Dat was ingegeven door een vrouw die mij vroeg of wij mannen ook als een kech handelen. En dat was dus een knipoog.’

Ik wil een stad die het lef heeft om groot te zijn

Niet in één hokje

Toch: vaak komen je teksten agressief binnen, en dan ineens zijn ze weer ronduit liefdevol. Ali: ‘Weet jij nog dat jij je vriendin het hof maakte? De toon die je aansloeg, de woorden die je koos? En weet je dan óók nog hoe je daar later met je vrienden over praatte?’ Ali laat een stilte vallen en kijkt me indringend aan. ‘Snap je? Dat waren twee verschillende gesprekken, op een heel andere toon. Zo werkt het met muziek ook. Doe ik stoer, dan is dat een gesprek met mijn vrienden. Stel ik me kwetsbaar op, dan praat ik met mijn kinderen, en vertel ik dat ik hen al mis terwijl ze nog bij me zijn. Zoals we in het leven verschillende intonaties gebruiken en woorden kiezen voor verschillende situaties, zo gevarieerd zal mijn muziek ook altijd blijven. Ik breng binnenkort zelfs vier albums tegelijkertijd uit, juist omdat ik me niet wil beperken tot één toon. Eentje wordt puur autobiografisch, over mijn kids, over mijn relatie. Authentiek, echt en kwetsbaar. Jongeren zitten niet te wachten op zulke liedjes, die willen zich opfokken met stoerdoenerij en testosteron. Op het tweede album zet ik mezelf dus af tegen andere rappers. Hoe toffer die doen, hoe toffer ik ga doen, op een manier die bij mij past. In mijn clip ‘Bentayga’ zit ik in een Marokkaanse jurk voor een goedkoop huis cake te eten en thee te drinken, terwijl ik vertel dat ik meer heb en slimmer ben dan de hele rapscene bij elkaar. Dat vindt zo’n groep leuk. En ik ook. Aan de andere kant heb ik mijn Marokkaanse roots: die hoor je op weer een ander album, waarop ik niet-Arabische mensen Arabisch laat zingen. Ik deed dat laatst bij The Voice, met Ayoub en Kes: een blond meisje dat Arabisch ging zingen, dat was zó verbroederend. Daar bouw ik dus ook een album omheen. Ik wil niet in een hokje worden geplaatst.’

Als ik straks te oud ben om te rappen, ga ik tóch gewoon door…

Zolang ik maar lol heb

Wordt iemand ooit te oud om te rappen? ‘Ja, maar ik denk dat ik dan toch gewoon doorga. Want als ik moet kiezen tussen mijn eigen geluk en dat van mijn luisteraars, dan kies ik toch echt voor dat van mezelf. Als ik maar genoeg luisteraars overhoud om me dat te kunnen veroorloven… Misschien ben ik straks die gast die te oud is, maar het toch gewoon blijft doet. Ik heb daar vrede mee. Als ik maar lol heb.’ Voor de één ben je een stoere rapper, voor de ander de ideale schoonzoon. Hoe houd je die spagaat vol? ‘Ik rap tegenwoordig niet meer over wat ik heb, maar over hoe ik ermee omga. Dat is beschouwender. Ik vertel ook dat ik niet drink en geen drugs gebruik, en dat dat heel cool is.’ Ali denkt even na, zet een ander masker op en begint te rappen: ‘Ik koop vier Rolexen, dan verkoop ik ze weer. Met het geld van twee zet ik woningen neer.’ Dan, lachend: ‘Natuurlijk, dat is tof doen. Maar het is meteen ook een soort van financieel advies …’

Van de straat tot de staat

Sinds kort heb je een platform, een soort online community: ikwilgroeien.nl. Wat is het idee daar­achter? ‘Ik doe al heel lang aan zelfontwikkeling. Over elk probleem waar ik tegenaan loop, google ik informatie of lees ik boeken. Op dit platform zijn er straks duizenden leden die je elk moment kunt bellen, met allemaal hun specifieke ervaring en kennis. Weet je, mijn netwerk is gigantisch. Van de straat tot de staat en alles wat daartussen zit, is voor mij één belletje verwijderd. Toch vind ik het veel leuker om met een onbekende jongen of meisje over een probleem te praten. Dát inspireert mij. Dát is groeien. Er staat niet ‘ik wil resultaat’. Nee, er staat ‘ik wil groeien’. Stel, je wilt iets, maar bereikt uiteindelijk niet het beoogde resultaat. Heb je intussen het gevoel dat je al doende bent gegroeid, dan was het alleen al dáárom de moeite waard.’