Een duik in het Surinaamse verleden

In: Historie | Editie:

Tekst:

Wie meer wil weten over het vroegere Suriname en het leven van sommige families, kan vanaf begin oktober z’n hart ophalen in het Stadsarchief van Almere. Daar vindt de tentoonstelling Sranan Rutu plaats, met als ondertitel Wie is je vader, wie is je moeder. De expositie is samengesteld door de Stichting voor Surinaamse Genealogie. 

Wie is je vader, wie is je moeder: een bekende Surinaamse uitspraak als mensen elkaar leren kennen. Maar het kan ook het begin zijn van een voorouderonderzoek. ‘Een passende titel voor een expositie over Surinaamse stambomen,’ aldus Huub van Helvoort, zelf opa van een kleinzoon met Surinaamse wortels. ‘Ik had de stamboom van mijn eigen familie helemaal uitgeplozen, dus ik zag in dit voorouderonderzoek een nieuwe uitdaging.’ 

Reizende tentoonstelling

Van Helvoort is één van de vrijwilligers die meewerkt aan de reizende tentoonstelling die is opgezet door donateurs van de Stichting Surinaamse Genealogie. Op deze expositie worden de stambomen van diverse families getoond, compleet met foto’s, verhalen en interessante weetjes. Ze zijn gemaakt door donateurs. Als donateur heb je toegang tot het besloten deel van de website van de Stichting. Bovendien kun je kennis en ervaringen uitwisselen met andere donateurs. Regelmatig vinden workshops plaats, waarin ervaren onderzoekers handvatten aanreiken voor het onderzoeken en maken van je eigen stamboom. Je leert aan de hand van een stappenplan, hoe je met het onderzoek kunt beginnen en welke bronnen belangrijk zijn. Elk jaar vindt een bijeenkomst (Konmakandra) plaats, met lezingen waar belangrijke feiten worden gedeeld. Bovendien zijn er begeleidingsdagen in het Nationaal Archief in Den Haag. 

Zwaar aangetast door de tand des tijds

‘In Nederland is alles redelijk goed gearchiveerd,’ vertelt van Helvoort. ‘Dat vergemakkelijkt het samenstellen van je stamboom. In Suriname komt het ontsluiten van dergelijke informatie pas net op gang. Daar komt nog bij dat Suriname een smeltkroes is van culturen, die daar uit andere werelddelen terechtkwamen. Je vindt afstammelingen van slaaf gemaakte mensen uit Afrika, maar ook van mensen uit China, India en Indonesië. Overal heeft men zijn eigen systeem van noteren, zo er al een systeem is.’

‘Tussen 1916 en 1975 zijn vanuit Suriname veel archieven overgebracht naar Nederland. Ze waren zwaar aangetast door de tand des tijds, en zijn hier helemaal geconserveerd. De informatie is inmiddels gedigitaliseerd: 800 strekkende meter aan archieven, 5,5 miljoen scans. Van onschatbare waarde voor de Surinaamse genealogie. Een andere belangrijke onderzoekbron is de Volkstelling van 1921 in Suriname. Deze telling werd gedaan door middel van kaartjes, die op de eerste letter van de achternaam werden gesorteerd. Al deze informatie moest worden geïndexeerd en is nu online te vinden bij het Nationaal Archief: GaHetNa.nl .’

Slavenregisters: uniek in de wereld

En dan zijn er de slavenregisters van 1830 – 1863. De slavenregisters in het Nationaal Archief Suriname zijn de enige archiefbron, waarin bijna alle slaafgemaakte mensen in Suriname te volgen zijn vanaf 1830 tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. Deze registers zijn een beschrijving van het Surinaams-Nederlandse slavernijverleden en zijn uniek in de wereld. De boeken zijn gescand en worden pagina voor pagina overgetikt. Ruim 570 mensen zijn als vrijwilliger bezig om de scans in te voeren in een database. Uiteindelijk worden alle gegevens beschikbaar gesteld voor het grote publiek. Van Helvoort: ‘Ik ben nauw betrokken bij dit project. Het gaat om waardevolle informatie. Zo kun je bijvoorbeeld lezen hoe vaak de slaven verkocht zijn en hoe oud ze zijn geworden. Het geeft inzicht in wat slavernij met mensen heeft gedaan. In totaal zijn er 18.000 pagina’s met zo’n 80.000 namen die gedigitaliseerd moeten worden!’ 

Onderzoek naar je roots

De tentoonstelling is beslist een bezoek waard. Niet alleen om de stambomen van andere families te bekijken, maar ook om wellicht de basis te leggen voor je eigen familieonderzoek. Van Helvoort: ‘Er zijn verschillende manieren om een stamboomonderzoek te doen. Je kunt van één persoon de voorouders onderzoeken, maar ook van de oudste persoon alle afstammelingen documenteren. Of een combinatie van die twee. Hoe je de stamboom grafisch weergeeft, kan ook verschillen. Het leuke is dat je dit kunt bekijken op de tentoonstelling. Wil je daarna zelf aan de slag, dan kun je donateur worden van de Stichting. Daarmee zet je de eerste stap naar het in kaart brengen van je familie.’