Mijn zusje had vroeger een droom. Ze wilde niets liever dan au-pair worden. Ze wilde de wijde wereld in, weg uit dat saaie dorp waar ze al haar hele leven woonde. Maar eenmaal in Parijs bleek het allemaal toch wat minder rooskleurig dan ze zich had voorgesteld. Ze kreeg vreselijke heimwee. In één van haar vele brieven naar huis schreef ze: ‘Als ik weer terug ben, blijf ik tot mijn vijfendertigste thuis wonen.’ Die heimwee had niemand zien aankomen. Zijzelf al helemaal niet.
Wat is dat eigenlijk, heimwee? En waar komt het vandaan? Kennelijk kan het je zomaar overvallen, ook als je er nooit eerder last van hebt gehad. In het webtijdschrift ‘Blind’ wijdt Ad Vingerhoets – hoogleraar Emoties en Welbevinden aan het Departement Medische en Klinische Psychologie van de Universiteit van Tilburg – een artikel aan het onderwerp. Heimwee, zo schrijft hij, is een sterk verlangen naar de thuissituatie indien men daarvan verwijderd is. Dat gaat vaak gepaard met een aantal kenmerkende emoties, gedragingen en lichamelijke reacties.
Terug naar haar roots
Heimwee kan zich uiten in niet kunnen eten, niet kunnen slapen en veel huilen. Soms krijgen mensen met heimwee zelfs hoge koorts. Iemand die last heeft van heimwee kan nergens van genieten, trekt zich het liefst terug en heeft weinig behoefte aan gezelschap. Aan de andere kant kan heimwee ook aanleiding geven tot agressie, pesten en opstandigheid; mogelijk omdat de heimweelijder hoopt dat hij door dat negatieve gedrag weer naar huis gestuurd wordt.
Marcia Coppens kan erover meepraten. Acht jaar geleden kwam ze na vele omzwervingen in Almere wonen. Maar de heimwee naar Handel, het dorp in Brabant waar ze opgroeide, bleek zo sterk dat ze binnenkort samen met haar partner terugverhuist naar de plek waar haar roots liggen. Een besluit dat flink wat voeten in aarde had.
‘In het verleden heb ik veel gereisd en in allerlei plaatsen gewoond, van Maastricht tot Parijs en van Dubai tot Shanghai. Maar nooit heb ik écht heimwee gehad, of het niet zo gedefinieerd in elk geval,’ zegt Marcia. ‘Wel vond ik al die steden na verloop van tijd vaak toch wat tegenvallen en wilde ik weer verder, nog meer van de wereld zien.’ Na een periode in Amsterdam verhuisde ze met haar partner naar Almere. Langzaam maar zeker stak daar haar heimwee de kop op.
Dingen die ik hier mis…
‘Ik heb dat heimweegevoel jarenlang ontkend,’ vertelt Marcia. ‘Ik vond immers hartstikke leuk in Almere! We hadden een heerlijk huis, leuke buren en een fijne vriendengroep. Bovendien is mijn partner in Almere opgegroeid en hebben we hier allebei onze business. Door steeds maar argumenten te verzinnen waarom ik het hier wél fijn had, probeerde ik niet aan mijn gevoel toe te geven.’ Maar altijd was er dat sluimerende verlangen naar Brabant. ‘Handel is gezellig, intiem en dorps. Er wordt van alles georganiseerd. De saamhorigheid is er groot. Ik merkte steeds meer dat ik daar behoefte aan heb en dat ik zulke dingen mis in Almere; hoe goed ik het hier ook heb.’
‘Toen ik eenmaal besefte dat ik heimwee had, en dat aan mezelf kon toegeven, ben ik wekenlang letterlijk ziek geweest van de pijn. Dagenlang kon ik niet eten. Tot mijn vriend vroeg: ‘Wat is er nou met je aan de hand? Ik zie dat je ergens mee zit.’ Uiteindelijk kwam het hoge woord eruit. ‘Ik móet terug naar Brabant,’ zei ik hem, ‘of het nu met, of zonder jou is.’ Hij hoefde er maar een minuut of tien over na te denken. Toen zei hij: ‘Dan ga ik toch met je mee?’ Ik begon te huilen, en gooide allemaal redenen op tafel waarom hij dat eigenlijk niet kon doen. Hier heeft hij zijn familie, zijn vrienden en zijn bedrijf. Dat kon hij toch niet allemaal opgeven voor mij?’
Ik zocht iets dat ik al had…
Na flink wat gepuzzel en geregel vonden Marcia en haar partner uiteindelijk een oplossing voor de dagelijkse leiding van het bedrijf. Ze zetten hun huis te koop en kortgeleden vonden ze een nieuwe woning in Gemert, een plaatsje vlak bij Handel. Binnenkort verlaten de twee Almere, en daar heeft Marcia tóch wel een dubbel gevoel over. ‘In de jaren dat wij hier woonden, is Almere steeds mooier geworden. In ons nieuwe huis denk ik straks terug aan de bloeiende stad Almere, waar ik onderdeel van ben geweest en waar ik, hoe gek het misschien ook klinkt, trots op ben. Toen ik acht jaar geleden in Almere kwam wonen, begreep ik echt niets van deze stad.
Ironisch genoeg verdedig ik Almere nu hartstochtelijk tegenover iedereen, die er een vervelende opmerking over denkt te moeten maken.’
De afgelopen drie jaar heeft Marcia haar heimwee voor zichzelf kunnen definiëren en analyseren. ‘Ik kan er inmiddels ook een uitleg aan geven. Een uitleg die mijn partner gelukkig begrijpt en ook voelt. Ik prijs me gelukkig met hem.’
Duidelijk is volgens Marcia dat heimwee niet zomaar ontstaat. ‘Het is een reeks van levenskeuzes in combinatie met je persoonlijkheid, die resulteren in bewustzijn. In mijn geval heb ik letterlijk de wereld rondgereisd op zoek naar mijn thuis. Een thuis waarvan ik nu besef dat ik het al die tijd al had.’
En hoe het verder ging haar zusje? ‘Die zette door, ondanks haar heimwee, en beleefde uiteindelijk een fantastisch jaar in Parijs. Een jaar dat ze niet had willen missen. Weer terug in Nederland woonde ze binnen een paar maanden op kamers. Mijn ouders hebben het nooit hardop gezegd, maar ik heb een donkerbruin vermoeden dat ze daar best blij mee waren.’
