‘Vinex: one size fits all!’ Dit adagium toonde zich jarenlang via grote projectontwikkelaars, met duizenden woningen per jaar om de woningnood de mond te snoeren. De drang om ‘anders’ te zijn dan de middenmoot, is echter steeds sterker zichtbaar in Almere. Nieuwe wooninitiatieven in Poort en Oosterwold ploppen als paddenstoelen uit de grond; creatieve, jonge geesten griezelen bij de saaiheid van de welbekende copy-paste-cataloguswoningen. Liever het roer om en het heft in eigen hand nemen, mét de kennis van experts aan boord. Zelfbouw ofwel Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Je eigen droomhuis bouwen, mét advies van een architect, én tegen een scherpe prijs. Het kán. In Almere.
‘Collectief Particulier Opdrachtgeverschap heeft als voordeel dat je je woning zelf bouwt’, zegt Patrick Draaijer. Hij is een van de bewoners van het zelfbouwproject Corsini Due aan de Polluxstraat in Poort. ‘Zo kun je zelf beslissen hoe je woning er van binnen uitziet. In ons geval hebben wij gekozen voor een grote badkamer en een kleinere slaapkamer.’ Hij vond het heel prettig om dit te kunnen bepalen. Tegelijkertijd wist deze zelfbouwgroep kosten te besparen door samen op te trekken. Patrick: ‘We konden samen met al onze buren naar een keukenboer stappen en zeggen: ‘Maak eens
een mooie prijs voor ons’…’ Het klinkt als een win-winsituatie. En hoe is dat voor de betrokkenen experts bij zo’n zelfbouwproject? Zoals bijvoorbeeld, de architect?
‘Het beroep architect in oude luister hersteld’
Erik Eijsbouts is een van de architecten van BDG Architecten Almere en betrokken bij zelfbouwgroepen zoals die van Patrick. ‘Weet je,’ begint hij, ‘het beroep architect was vóór de mondiale crisis eigenlijk uitgehold tot een soort ‘window dressing’. Een architect werd zijdelings bij de bouw betrokken. Omdat het moest.’ Zijn ogen beginnen te twinkelen. ‘Maar nu is het echt anders. Het beroep van architect wordt in zijn oude luister hersteld: de inspirator en de bouwheer die hij vroeger was.’ Vanwaar die ommezwaai? ‘Dat hebben we te danken aan onze ietwat eigenwijze oud-wethouder, Adri Duivesteijn. Door zijn beleid is het hele speelveld voor de Almeerse woningbouw ingrijpend veranderd.’
Ondernemende architecten dankzij De Bouwfabriek
De Bouwfabriek – een idee van de gemeente Almere – moest allerlei initiatiefnemers de kans geven om naar eigen inzicht een bouwproject te verwezenlijken. Zo verrees het Homeruskwartier, waar de Duitse stad Tübbingen als grote voorbeeld model voor stond. Bij dat model zijn ‘ondernemende architecten de aanjagers’ voor nieuwe bouwprojecten.
Zelfbouw als oplossing in crisistijden?
Nederland staat in het buitenland nog altijd bekend om zijn architectuur. ‘En tegelijkertijd als één van de landen waar projectontwikkelaars een enorme rol in het bouwproces toebedeeld kregen’, weet de Almeerse architect te vertellen. Jarenlang was er echter geen vuiltje aan de lucht. ‘Almere heeft inderdaad jaar-in-jaar-uit duizenden woningen uit de grond weten te stampen’, beaamt hij. Tot zo’n zeven jaar geleden, toen de crisis als een wervelstorm de banken omblies, en passant de woningmarkt daarin meesleurend. Tegen die negatieve stroom in durfde – juni 2011 – toenmalig wethouder Adri Duivesteijn toch met een eigenzinnig plan te komen. Niet de projectontwikkelaar maar de toekomstige bewoner moest zijn huis, zijn buurt, zijn wijk, zijn stad creëren. Erik: ‘Hij wilde zelfbouw stimuleren, dus moesten regels overboord!’ Als mensen een huis zonder badkamer wilden, zou dat in theorie moeten kunnen, vond Duivesteijn.
De drang om ‘anders’ te zijn is steeds sterker zichtbaar
‘Losgezongen van de realiteit’
‘Bespottelijk’, ‘onvoorstelbaar’ en ‘losgezongen van de realiteit’ vonden criticasters het plan van Duivesteijn om regels rond (zelf)bouw te versoepelen. En terwijl in het voorjaar van 2011 Cobouw weinig hoopgevende berichten uit Bouwend Nederland verspreidde over zo’n dertig failliete leden, en het Financieele Dagblad ‘Woningbouwproductie ingestort’ kopte, was een ding zeker: gebiedsontwikkeling door belegen projectontwikkelaars was passé. De inmiddels legendarische conjunctuurschommelingen draaiden die grootschalige gebiedsontwikkeling de nek om.
Duivesteijn bleef eigenzinnig vasthouden aan zijn plannen voor (Collectief) Particulier Opdrachtgeverschap. Erik: ‘Hij zag deze vorm van zelfbouw écht als kans.’ Waar voorheen de projectontwikkelaar grote aantallen woningen in de grond plantte, de sleutel overhandigde en doorrende naar het volgende Vinexproject, wilde de toenmalige wethouder niet langer deze rendement-gerichte jongens stimuleren, maar juist de eindgebruikers, de bewoners ofwel de ‘particuliere opdrachtgevers’ als stakeholders centraal stellen. Want dat waren de partijen met eigen geld, gedreven en gevoed door idealen, en bovendien betrokken bij de ontwikkeling van hun buurt, hun wijk, hun stad.
Betaalbare droomhuizen binnen handbereik
Toekomstige bewoners die een fijne omgeving willen creëren. Wonen in je eigen huis. Wonen zoals het ooit bedoeld was: persoonlijk, met gelijkgestemden om je heen, in een liefst groene, gezellige buurt. Hoe fijn klinkt dat… Maar kreeg dit idee vaste voet aan de grond? Erik knikt: ‘Ja, ten volle zichtbaar in Almere Poort, met (Collectief) Particulier Opdrachtgeverschap. Het klinkt misschien gek, maar dankzij de crisis enerzijds en het beleid van de gemeente anderzijds hebben traditionele marktpartijen, zoals projectontwikkelaars en grote bouwers Almere Poort de rug toegekeerd. Ze durfden het niet meer aan. En bij de tweede fase van het Europakwartier, via de zogeheten Bouwfabriek, die vijf jaar geleden door de gemeente in het leven is geroepen, gaf dit de kentering.’
‘De virtual reality tour in jouw droomhuis maakt jouw keuze véél gefundeerder dan wanneer je het ontwerp alleen op tekening kunt zien’
Via virtual reality een rondje in je droomhuis
BDG Architecten Almere ging steeds meer samenwerken met 3CPO, een bouwbegeleider die de belangen van de startende huizenkoper behartigt. Léon Houtman, oprichter en eigenaar zegt: ‘Onze slogan is: ‘Wij bouwen samen.’ Met ons bouwteam bemiddelen wij tussen de kopers en de architect, de aannemer, en de gemeente.’ 3CPO helpt zelfbouwers bij het verwezenlijken van dat droomhuis, of dat nu om een appartement in Poort gaat of om een vrijstaande villa op een kavel in Oosterwold. Léon: ‘Om één ding draait het: dat je als toekomstige bewoner maximaal invloed hebt op het eindresultaat. Jij moet je prettig voelen in jouw huis, zo ingericht en naar jouw eigen smaak vormgegeven.’ Vanaf de eerste stap bepaalt de woningzoeker zelf de indeling van zijn woning, zoals bij MyOwnHome. ‘We zetten zelfs virtual reality in. Met zo’n speciale bril op maakt je een rondje in je droomhuis. En je woning kan jij met de ‘configurator’ of ‘Floorplanner’ helemaal naar wens inrichten en die resultaten direct live bekijken. Zo zie je letterlijk wat voor een sfeer die extra uitbouw geeft. Dat maakt jouw keuze véél gefundeerder dan wanneer je het ontwerp alleen op tekening kunt zien.’
Wonen zoals het ooit bedoeld was
‘Die architect betaalt zich dubbel en dwars terug’
Zelfbouw, met betaalbare droomhuizen binnen handbereik dus? Léon: ‘Het zit nog niet zo tussen de oren bij de consument, maar tegenwoordig kan je de luxe van een architect en andere deskundigen permitteren. Sterker nog: met het ontwerp van de architect in de hand kan je aannemers uitdagen tot concurrerende offertes. Dus die architect betaalt zich dubbel en dwars terug.’ De appartementen van ‘Bouwgroep Corsini’ en ‘Kopenhagen’, ‘Amsterdam’ en die van Bouwgroep Hoek van Holland in Poort gaan inmiddels als warme broodjes. ‘En de bovenste gelegen woningen met dakterrassen zijn zeer populair’, merkt Léon op.
Nieuwbouw: de stand van zaken
Qua nieuwbouw zijn op dit moment 4.760 woningen in veertien projecten in onze gemeente te koop of te huur. Saillant detail is dat er onder de noemer ‘zelfbouw’ ofwel Collectief Particulier Opdrachtgeverschap zo’n 200 woningen in de maak zijn, via vijf initiatieven. Onder deze initiatieven vallen Bouwgroep Amsterdam, Bouwgroep Kopenhagen, Bouwgroep Hoek van Holland, Mooi Oosterwold en MyOwnHome in Pampushout. Daarnaast is er een initiatief ‘Bouwgroep Almere zoekt leden’. Overigens, naast deze collectieve zelfbouwprojecten zijn er ook kleine(re) groepen zelfbouwers in onze stad die nog niet geregistreerd staan.
De prijs van de koopwoningen varieert bovendien behoorlijk: vanaf 50.000 euro voor een kavel voor jouw basic starterswoning tot 1 miljoen voor je eigen droompaleis in het groen.
Bron: nieuwbouw-in-almere.nl
‘Overwaarde bij oplevering van zelfbouwwoningen’
Professionele adviseurs en begeleiders staan de toekomstige bewoners telkens bij. Léon legt uit: ‘We werken al sinds 2007 op deze manier en hebben veel kennis en ervaring opgedaan. Bovendien is ons netwerk flink gegroeid, zowel onder particulieren als professionele partijen.’ De crisis en de beperkingen die deze op de woningmarkt veroorzaakte, bleken voor 3CPO juist de trigger om procesbegeleider te worden bij zelfbouwprojecten zoals die van Patrick. ‘Ik zou iedereen zo’n zelfbouwproject en zulke fijne begeleiding van 3CPO aanraden’, zegt de bewoner aan de Polluxstraat. ‘Door samen te bouwen hebben wij kosten weten te besparen.’ Léon voegt eraan toe: ‘En in tegenstelling tot andere projecten, is er bij de oplevering van ‘onze’ zelfbouwwoningen vaak al sprake van overwaarde. En waar zie je dat nog in deze tijd?’
‘Alles op eigen risico, ja. Wij zien kansen.’
Erik: ‘Het is best gek om te zien dat het ons gelukt is om in de crisis nog ruim honderd woningen te kunnen bouwen.’ En, zonder risico? ‘Nee, alles op ons eigen risico. Wij hebben als architecten het vooronderzoek en het architectonische ontwerp dan wel gedaan, maar we moesten maar zien of er kopers op af zouden komen.’ En nu, trekt de markt weer aan? ‘Ja, we zien dat kopers en huurders van appartementen weer belangstelling hebben. Daardoor tekent zich voor ons en voor 3CPO een nieuwe horizon af.’ Erik ziet zichzelf daarom als ‘initiërende architect’. Léon kan zich daar helemaal in vinden en ziet kansen liggen. ‘We wachten dus niet op opdrachten, we initiëren ze zelf.’
Voor meer informatie: www.3cpo.nl en
www.bdgalmere.nl
