Bij Flevoland en haar gemeenten staat duurzaamheid hoog in het vaandel: een blik vanaf de Stichtse brug over uitgestrekte velden van Zuidelijk Flevoland laat zien dat windenergie een beeldbepalende rol speelt bij de inrichting van het gebied. Over de volle breedte van de horizon leveren tientallen windmolens hun onmisbare bijdrage aan de energietransitie. Over een paar jaar ziet het er heel anders uit. In 2019 start de transformatie van het uitzicht door de bouw van Windpark Zeewolde, dat zo’n 280.000 huishoudens van energie gaat voorzien. En het zijn De Nieuwe Molenaars (als aandeelhouder van Windpark Zeewolde) die daar mede voor gaan zorgen.

De overheid heeft zich tot doel gesteld in 2020 14% van de verbruikte energie duurzaam op te wekken. Daarom is men al langere tijd bezig met de ‘energietransitie’: de overstap van fossiele, vervuilende brandstoffen naar schone(re) en duurzame vormen van energieopwekking, zoals zonne- en vooral windenergie. De provincie Flevoland heeft deze doelstellingen onderschreven en voor zichzelf aangescherpt. Door te investeren in duurzame energieopwekking (met name windenergie), wil de provincie tegen die tijd onbetwist de ‘groenste en meest duurzame provincie van ons land zijn’. 

Eén doet meer dan twee

Vanaf de jaren ‘90 werden – veelal agrarische – ondernemers in staat gesteld om een windmolen
te bouwen. Dit gebeurde massaal in Flevoland,
met als gevolg een divers en rommelig beeld in het omringende landschap. Om de kwaliteit van het landschap te verbeteren, koos de provincie in 2006 voor een beleid van ‘opschalen en saneren’. Twee oude windmolens maken plaats voor één nieuwe, die méér energie oplevert dan de twee gesaneerde windmolens samen. Het resultaat: minder windmolens, meer energieopwekking en een rustiger beeld in het landschap. Alle windmolenplannen vallen onder het Regioplan Windenergie Zuidelijk en Oostelijk Flevoland. Hierin is Flevoland verdeeld in vier gebieden; per gebied kan één initiatiefnemer de verantwoordelijkheid nemen om een nieuw windpark te realiseren. Windpark Zeewolde valt in de regio Zuidelijk Flevoland en wordt geëxploiteerd door Ontwikkelvereniging Zeewolde, inmiddels Windpark Zeewolde BV. Zij zijn verantwoordelijk voor het saneren van de huidige 220 windmolens die in het gebied staan. Met het project is een investeringssom van circa 400 miljoen euro gemoeid.

Forse bijdrage

Wim Veldboom is voorzitter van Windpark Zeewolde BV en stond aan de wieg van de ontwikkeling van het windpark. ‘In 2020 moet 14% van de Nederlandse energie duurzaam worden opgewekt. Windpark Zeewolde zorgt met de bouw van 93 windmolens vanaf 2020 voor groene stroom voor zo’n 280.000 huishoudens. Met een vermogen van ongeveer 320 MW levert het windpark een forse bijdrage aan de opwekking van schone, duurzame elektriciteit. Met de komst van Windpark Zeewolde wordt er 2.5 keer meer groene stroom opgewekt dan met de huidige molens in het gebied, tot minimaal het jaar 2045. De huidige 220 molens leveren samen zo’n 354.000 MWh op jaarbasis. Door Windpark Zeewolde zal dit toenemen tot 850.000 MWh”.

Rustiger en meer geordend

De komst van het windpark zorgt meteen ook voor landschappelijke verbetering. Door het opschalen en saneren worden de losstaande windmolens op termijn vervangen door hoogwaardige windturbines in nette rijen. Het resultaat is minder windmolens, meer duurzame energie en een rustiger en meer geordend beeld in het landschap. Daarnaast behoudt het gebied het economische voordeel. ‘De windsector geeft al vanaf de jaren ‘90 een belangrijke economische impuls aan de agrarische sector in Zuidelijk Flevoland,’ aldus Veldboom. ‘Dit is ook één van de uitdagingen waarvoor het bestuur van het windpark staat: hoe kunnen wij de verdiencapaciteit voor de ondernemers en investeerders garanderen? Door de komst van Windpark Zeewolde kan deze verdiencapaciteit worden gehandhaafd tot 2045. Als ondernemers nu instappen, profiteren ze direct mee bij elke stap van de ontwikkeling.’

Samen de toekomst vorm geven

Eén van de meest onderscheidende kenmerken van het toekomstige windenergiepark is het feit dat het project financieel en organisatorisch mogelijk wordt gemaakt door bewoners en ondernemers uit het gebied tussen Almere en Zeewolde. Alle bewoners, agrarisch ondernemers en moleneigenaren die in het ontwikkelgebied Zuidelijk Flevoland wonen, konden onder voorwaarden lid worden van Windpark Zeewolde BV, en daarmee de mogelijkheid krijgen om gelijkwaardig in het park te investeren. Ook de inwoners van Almere en Zeewolde krijgen nu de kans om financieel te participeren tijdens ontwikkeling en exploitatie van het windpark. Op 21 februari jl. werd tijdens een drukbezette bijeenkomst de burgerwindcoöperatie ‘De Nieuwe Molenaars’ opgericht.

Mogelijkheden voor iedereen

Siward Zomer is namens REScoopNL (Renewable Energy Source Cooperation NL) als expert lid van het oprichtingsbestuur van De Nieuwe Molenaars. ‘In deze coöperatie hebben alle inwoners van Almere en Zeewolde de mogelijkheid te participeren. En iedereen heeft daarvoor zijn eigen, specifieke redenen. Of het nu gaat om een slimme investering, de wens om invloed te hebben op de inrichting van je directe woonomgeving, het koesteren van een ideaalbeeld en de wil om te werken aan een duurzame toekomst voor je kinderen of een combinatie van deze factoren, De Nieuwe Molenaars biedt mogelijkheden voor iedereen.’

Burgers willen steeds meer invloed

Om een aandeel in het windpark te verwerven heeft de coöperatie – in samenwerking met andere lokale energiecoöperaties, onder andere Groene Reus en Zeenergie – een bestaande windturbine in het ontwikkelgebied gekocht. ‘Via die molen zijn wij lid van Windpark Zeewolde BV geworden en daardoor hebben wij een aandeel in het windpark verkregen,’ aldus Zomer. ‘De coöperatie, en daarmee de deelnemende burgers van Zeewolde en Almere, kunnen zo mee-investeren in het windpark.’ Volgens Zomer is de coöperatie hét financieringsmodel voor de toekomst: ‘Je merkt het aan alles. Burgers willen steeds meer invloed en zelf beslissen wat er met het land gebeurt. De coöperatie is één van de meest democratische samenwerkingsvormen, want het is altijd ‘one man/woman, one vote’. Zo voorkom je dat de mensen met veel geld of de grootste mond de besluitvorming forceren. Als je iets wilt bereiken, ben je gedwongen te lobbyen en mensen voor je standpunt te winnen. Veel democratischer kan het niet.’

Mensen durven sámen de uitdaging voor een duurzame wereld aan te gaan

Betrokkenheid door groei

Wat is voor inwoners en ondernemers van de betreffende gemeenten het voordeel om lid te worden van De Nieuwe Molenaars? Zomer: ‘Deelnemers kunnen zowel meedoen in de planvorming (procesparticipatie) als mee-investeren (financiële participatie). Tijdens de oprichtingsbijeenkomst mochten wij vele tientallen nieuwe leden verwelkomen en inmiddels hebben we nu, een week later, de 100e inschrijving binnen. Ons streven ligt voorlopig bij 1000 deelnemers. Hoe meer leden uit de buurt, hoe groter de betrokkenheid en hoe meer we de belangen van alle partijen kunnen behartigen. De coöperatie kan namens de bewoners invloed uitoefenen op zaken die voor hen belangrijk zijn. Tijdens eerdere bijeenkomsten werd bijvoorbeeld duidelijk dat de locatie van de turbines en het uitzicht/landschap (ruimtelijke inpassing), maar ook woningwaarde en turbineverlichting belangrijke thema’s zijn voor bewoners. De Nieuwe Molenaars brengt deze zaken op tafel en is gericht op oplossingen.’

Duurzaamheid biedt kansen

Doordat de coöperatie een windturbine heeft gekocht, en op die wijze aandeelhouder van het windpark is, kunnen de deelnemers al tijdens de ontwikkeling van het windpark investeren. Dat kan bijvoorbeeld door directe deelname (procesparticipatie), maar ook door mee te investeren tijdens de ontwikkeling van het windpark (risicodragende aandelen). Daarnaast kunnen deelnemers mee-investeren aan het einde van het ontwikkeltraject, door middel van obligaties (achteraf uit te geven door De Nieuwe Molenaars). Mensen kunnen al investeren vanaf € 250. Het lidmaatschap van De Nieuwe Molenaars bedraagt eenmalig € 10. Door deze unieke en grootschalige aanpak is Windpark Zeewolde hard op weg om de grootste windparkcommunity van Europa te worden. In Zuidelijk Flevoland krijgt een duurzame toekomst vorm en inhoud dankzij de mensen die er wonen en werken. Dankzij mensen die sámen de uitdaging voor een duurzame wereld durven aan te gaan.